Yalansavar

Yalansavar ekibi, medyatik astrologların yaptığı kehanetleri bir yıl geçtikten sonra irdelemeye devam ediyor! 2021 yılı da pek çok beklenmedik olay ve pek çok farklı gelişmeye sahne oldu. Kehanetlerinin tutması ile övünen meşhur astrologların iddialarının ne kadarı tuttu? Yalansavar ekibi olarak bir yıl aradan sonra, bir kez daha 4. geleneksel kehanet değerlendirme programı için tekrar bir araya geldik ve ünlü medyum ve astrologların 2021 yılı için öngördükleri kehanetleri irdeleyip başarı oranlarını konuştuk. Ayrıca hem Yalansavar ekip üyelerinin hem de takipçilerimizin kehanet yapma rehberi'ndeki esaslara göre kurguladığı 2021 kehanetlerini değerlendirdik. Elbette her yıl olduğu gibi program sonunda bizler de 2022 yılına ait kehanetlerimizi yaptık ki kayıtlara girsin!

Çalkantılı bir yılı geride bıraktık, pek çok beklenmeyen ve öngörülmeyen olay yaşadık. Peki medyatik astrolog/medyumlar 2020 arifesinde bunların ne kadarını öngörebildi, yaptıkları kehanetlerin ne kadarı tuttu? Bu yıl 3. kez yaptığımız geleneksel kehanet değerlendirme programı ile karşınızdayız. Bu programda ünlü ve medyatik astrolog/medyumların 2020 yılı için yaptıkları kehanetlerin ne kadarının tuttuğunu irdeliyor, 2019 yılı sonunda Yalansavar ekibi olarak 2020 için bizlerin ve takipçilerimizin yaptığı kehanetlerin performansı ile meşhur medyumların performansını bir kez daha karşılaştırıyoruz. #Benim2020Kehanetim

Washington Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi’nde Moleküler Biyoloji doktorasını tamamlayan dostumuz virolog Dr. Semih Tareen ile bir önceki bölümde başladığımız COVID ve aşılar konulu sohbetimize devam ediyoruz.

Washington Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi’nde Moleküler Biyoloji doktorasını tamamlayan dostumuz virolog Semih Tareen'i COVID hastalığı ve aşılar hakkında konuşmak için programımıza davet ettik. Sohbetin devamı için bir sonraki bölümü dinlemeyi unutmayın!

Bu podcast bölümde ABD'de Alaska Üniversitesi bünyesinde bulunana HAARP (Yüksek Frekans Aktif Aurora Araştırma Programı) ve bu depremden zihin okumaya dek bu programa ilişkin üretilen komplo teorilerinden bahsediyoruz. HAARP nedir? Ne için kurulmuş ve burada yapılan çalışmalar neler Depremlerle HAARP'ın bir bağlantısı var mı? HAARP'ın başka olası etkileri (iklim kontrolü, zihin kontrolü vs.) hakkında söylenenler ne kadar doğru? Nikolai Tesla ve HAARP bağlantısının aslı nedir?

Podcastımızın bu bölümünde, COVID pandemisi süresince gözlemlediğimiz bilim haberleri ve bilimsel tartışmaların neden zaman zaman birbiriyle çeliştiğinden, pandemi süresince bilimin nasıl işlediğinden ve bu ortamda yanılgılara düşmemek için nelere dikkat etmemiz gerektiğinden bahsediyoruz. Laboratuvar bilimi ve gerçek hayat arasındaki farklar nelerdir?Pandemi sürecinin bilimsel çalışma ve yayınlara etkisi nasıl oldu?Neden birbiriyle çelişen pek çok makale var? Önbaskı (pre-print) yayınlar nedir, ne işe yarar? Doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmak için bilim iletişimcileri ve hepimizin dikkat etmesi gerekenler nelerdir?

Tevfik, bu sohbette bize bu kitabı yazmaya neden ihtiyaç duyduğundan başlayarak kitabın yazılış öyküsünü anlatıyor ve "mantık azabı" kavramına değiniyor. Sohbet süresince kitaptan çeşitli örnekleri detaylandırıyor ve kitabın safsataları açıklamaya ilaveten safsataları saptamak ve hatta kendimizi bunlara karşı korumak hakkında verdiği taktik ve önerilerden bahsediyoruz.

Bu bölümde hepimizi zaman zaman pençesine alan ve karar alırken bazen farkında bile olmadan kararımızı yönlendiren bir alışkanlıktan, güdümlü düşünceden (motivated thinking) bahsediyor, bu eğilimimizle nasıl başa çıkabileceğimiz, ideoloji veya inançlarımızın gölgesinde aldığımız irrasyonel kararların nasıl farkında olacağımız hakkında sohbet ediyoruz. Nasıl karar alıyoruz? Neden irrasyonel kararlar alıyoruz? Kararlarımızı yönlendiren şey bilgi mi yoksa tutarlılık arayışı mı?Güdümlü düşünce hakkında yapılmış belli başlı çalışmalar neler?Tartışmalarda güdümlü düşünce tuzağına düşmekten nasıl korunabiliriz?

Tüm dünyanın koronavirüsü ile mücadele ettiği ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından global salgın ilan edilen şu günlerde, basında ve sosyal medyada yer alan korona virüsü ile ilgili yanlış bilgilendirmeleri ve yaygın mitleri eleştirel düşünce gözlüğümüzle irdeliyor, insanları bunlara inandıran etmenler hakkında sohbet ediyoruz. En yaygın koronavirüs mitleri hangileri? Koronavirüsten korunmak için geçerli ve kanıtlanmış yöntemler hangileri? İnsanlar neden bu yanlış inanışlara ve mitlere itibar gösteriyor? Bu tip yanlış, yalan ve yanıltıcı bilgilerin ne zararı var?

Podcastımızın bu bölümünde etrafımızı her geçen gün daha da saran yalan ve uydurma haberler ve bunlarla nasıl mücadele edebileceğimiz hakkında sohbet ediyoruz. Uydurma haber, asparagas, hiciv haberciliği ve bunların birbirinden farkları nelerdir? İlk uydurma haberler hangileriydi? Sosyal medyanın uydurma haberlere etkisi ne? Asılsız haberlerle mücadele etmek için nelere dikkat etmeliyiz?

Bundan yaklaşık bir yıl önce Yalansavar olarak ünlü medyumların 2018 için yaptıkları kehanetleri incelemiş, ve Yalansavar ekibi olarak astrolog/medyumların kullandıklar kehanet tekniklerini uygulayarak bizler de 2019 yılı için bazı kehanetlerde bulunmuştuk. Aradan bir yıl geçti ve hem medyatik astrologların hem de 2019 yılı için yaptıkları kehanetleri değerlendirme vakti geldi. Bu bölümde yapılan kehanetlerin ne kadarının tuttuğunu inceliyor, medyatik astrologların performansı ile Yalansavar ekibinin kehanet yapma performansını karşılaştırıyor, ve 2020 yılı için gene kehanetlerde bulunuyoruz.

Uzunca bir aradan sonra podcast yayınlarımıza son dönemde oldukça popüler olan Alkali Diyet kavramını irdeleyerek devam ediyoruz. İçinde kafa karıştıran pek çok kimyasal kavram ve terminoloji barındıran bu moda diyetin iddialarının geçerliliğini inceliyor, bu diyetin tarihteki çıkış noktasını anlatıyor ve neden pek çok kişinin bu mucize diyetten medet umduğu hakkında sohbet ediyoruz. Temel kimya bilgisi: asit, baz ve pH nedir? Alkali diyet kavramı ilk ne zaman ortaya çıktı? Homeostaz nedir? Alkali diyet iddiaları için bilim ne diyor? Neden bu kadar popüler? Bu diyeti takip etmenin zararı var mı?

2019 yılının ilk bölümünde ünlü astrologlar tarafından 2018 için yapılmış yapılmış muhtelif kehanetleri mercek altına alıyoruz. Ünlü astrologların geçtiğimiz yıl için muhtelif basın ve yayın organlarına verdikleri demeçlerde ne gibi olayların yaşanacağına ilişkin kehanetlerde bulunduklarını anımsıyor, bu kehanetlerin hangilerinin tuttuğunu, ne kadarının boş çıktığını inceliyoruz. İlaveten, kehanetlerin neden bu kadar popüler olduğundan ve iyi kehanet etme sanatının inceliklerinden bahsediyoruz. Programımızın sonunda, astrolog olmasak da biz de 2019 yılına ait kehanetlerde bulunuyoruz. Kehanetler neden popüler? Astrologlar 2018 yılı için ne demiş? Hangileri tutmuş, hangileri karavana? Barnum etkisi. İyi kehanet nasıl olmalı? Yalansavar ekibinden 2019 kehanetleri.

Podcastımızın bu bölümünde gündelik yaşantımızda nasıl kanı oluşturduğumuzdan, neyin daha inanılır olduğuna nasıl karar verdiğimizden, inanılır bulduğumuz şeyleri inanması zor olandan nasıl ayırdığımızdan bahsediyoruz. Farklı kanaatlerin, inançların birbirlerine göre ağırlığı ve geçerliğini anlamak için ne gibi yöntem ve araçların mevcut olduğu ve bu yöntemleri eleştirel düşünceye ve bilimsel yönteme nasıl uyarlayabileceğimiz hakkında konuşuyoruz. Farklı kanı ve inançların hepsi aynı ağırlıkta mıdır? Yeni veriler neye inandığımızı nasıl ve ne zaman değiştirir? Bayes teoremi nedir?

Podcastımızın bu bölümünde, bir okurumuzu bize yönelttiği "sizce doğru budur diyebileceğiniz güvenilir bilgilere nasıl ulaşıyorsunuz?" sorusundan yola çıkarak karşımıza çıkan iddiaları nasıl irdelediğimiz hakkında sohbet ediyoruz. Eleştirel düşünce alışkanlığının temeli olan doğru ve tarafsız sorgulama yapmanın öneminden, okuduğumuz veya duyduğumuz bir iddianın doğruluğunu teyit ederken atacağımız ilk adımlardan bahsediyoruz. İddia kaynaklarının güvenilirliği nasıl anlaşılır? İddianın mevcut bilinenlere ve yaşadığımız dünya zıtlığı neden önemli? İddiaya eşlik eden veri ve deneylerin kalitesi. Teyit önyargısı.

Podcastımızın bu bölümünde batıl inançların çoğunun temelinde yatan büyü düşüncesi konusuna eğiliyoruz. Pek çok yerde karşımıza çıkan, çoğumuzun farkında olmadan zaman zaman içine düştüğü büyü düşüncesi örneklerini inceliyor, bu kavramın olası kökenleri, gündelik hayatımıza etkisi ve büyü düşüncesini tanımanın eleştirel düşünce açısından önemi hakkında sohbet ediyoruz. Büyü düşüncesi nedir? Frazer'ın sempatik büyü kavramı, benzerlik ve bulaşıcılık ilkesi. Büyü düşüncesinde şans faktörü . Kargo kültleri. Skinner'ın güvercinleri. Çocuklarda büyü düşüncesi nasıl gelişiyor? Sözdebilimlere etkileri nedir? Eleştirel düşünce için neden önemli?

Podcastımızın bu bölümünde bir önceki bölümde başladığımız dünya dışı yaşam ihtimalinden ve sıklıkla medyada duyduğumuz UFO (tanımlanamayan uçan cisim) gözlemlerinden bahsetmeye devam ediyoruz. Fotoğraflarda görülen ve UFO sanılan lekeler neler? Uçan Daire sanılan ilginç atmosfer olayları nelerdir? Fermi paradoksu nedir? Bu kadar çok gezegen varsa uzaylılar nerede?

Podcastımızın bu bölümünde dünya dışı yaşam ihtimalinden ve sıklıkla medyada duyduğumuz UFO (tanımlanamayan uçan cisim) gözlemlerinden bahsediyoruz. Uzunca bir sohbet olduğu için, bu konuyu arka arkaya iki bölüm halinde işleyeceğiz. Dünya dışı yaşam mümkün mü? Drake eşitliği nedir? Evren ne kadar büyük?Yaşanabilir gezegen arayışı ve Kepler misyonu. Belirli başlı UFO gözlemleri, Roswell olayı.

Podcastımızın bu bölümünde genelde kış aylarında yakamıza yapışan ve hafife aldığımız halde zaman zaman ciddi komplikasyonlara neden olabilen grip hastalığından bahsediyor ve grip ile ilgili sık duyduğumuz yanlış inanışları irdeliyoruz. Grip (influenza) ve diğer soğuk algınlığı yapan virüsler arasındaki farklar nelerdir? Tarihteki önemli grip salgınlarında neler yaşandı? Gripten korunma yolları nelerdir? Kimler grip aşısı olmalı? Grip aşısı grip yapar mı? Antibiyotik gribe iyi gelir mi? Islak saçla gezmek grip yapar mı? Grip olunca ıhlamur zencefil kaynatıp içelim mi?

Podcastımızın bu bölümünde biri sanal, ikisi gerçek üç karakterin iç içe geçmiş hikayesini anlatıyoruz: Bir eleştirel düşünce ikonu olan kül yutmaz dedektif Sherlock Holmes, Sherlock'un yaratıcısı ünlü yazar ve doktor Sir Arthur Conan Doyle ve her tür kelepçe ve kilite meydan okuyan Sihirbaz Houdini. Kurgu edebiyatın en ünlü dedektifi Sherlock Holmes nasıl ortaya çıktı? Sherlock'un yaratıcısı Sir Arthur Conan Doyle'un spiritüelizm ve ruh alemlerine olan merakı nasıl başladı? İki küçük kız çocuğu Doyle'u basit fotoğraf hilesiyle nasıl kandırdı? Conan Doyle'un sihirbaz Harry Houdini ile olan ilginç dostluğunun öyküsü neydi?